donderdag 11 juni 2015

De landlopersroute : Langs de Rijksweldadigheidskolonien van weleer : Wortel en Merksplas

De landlopersroute .... een beetje contrast met de wandelingen in luxe-oorden zoals Knokke, Brasschaat en waarom dan ook niet ineens de groene rand rond Brussel, zorgt voor een fair evenwicht in de wandelthema's. Landlopers, wel binnenkort ben ik er ook éne. Als pelgrim leef je ook op de weg. Een beetje contrast en wat overeenkomsten vind ik een mooie combinatie.

Waar naartoe deze keer ? Wel, mijn keuze viel op een stukske vaderland helemaal bovenaan in de Noorderkempen. Een gedwongen heimat voor onze landlopers en vagebonden gedurende 2 eeuwen en die deze kempengrond omgebouwd hebben tot landbouwgebied. Een pareltje in ons Kempenland. Wortel en Merksplas was vandaag the place to be. 

In 1822, België bestond toen nog niet eens en heette nog de Zuidelijke Nederlanden, wel toen heeft een Nederlandse legergeneraal daar boerderijtjes neergezet voor behoeftige gezinnen. 125 boerderijtjes werden er neergepoot maar het werd geen succes omdat de stadsmensen die deze gingen bewonen het harde boerenleven niet aan konden. In 1881 werden er dan in Wortel en Merksplas de landloperskolonies opgericht. Telkens met een hoofdgebouw en een boerdererij.

Het is hallucinant wanneer je de bedenking maakt dat je amper 20 jaar terug, wanneer je werd opgepakt zonder identiteitskaart en je geen geld had om een brood te kopen je in zo een kolonie kon belanden. In België godbetert ! 
Bijna 150 jaar lang hebben landlopers het ganse gebied ontgind en in cultuur gebracht. Het landschap werd door hun handen als het ware geboetseerd. Misschien valt het wel een beetje te vergelijken met de Chain Gangs in Amerika. Je weet wel die mannen die aaneengeketend als een levende paternoster met pikhouweel en schop aan de wegen bouwden in Amerika.


In 2013 overleed in Merksplas Piet Coppens de laatste landloper. In de kolonie in Wortel verbleven er toen nog 5. De rest is allemaal verdwenen. Gestorven grotendeels want sinds 1993 kwamen er geen meer bij. Bij de afschaffing van de wet op landloperij mochten de ingezeten landlopers echter levenslang in de kolonie blijven. Nu kan je er genieten van de kilometerslange dreven, in schaakbordvorm aangelegd door de landlopers. 
Voor een appel en een ei natuurlijk en wanneer ze een beetje centen bij elkaar hadden werden ze weer vrijgelaten. Binnen de kortste keren waren de centen verbrast aan drank en lichtekooien en belandden ze terug in de kolonie. Een vicieuze cirkel die enkel doorbroken werd wanneer ze het loodje legden. De begraafplaatsen zijn er nog stille getuigen van. Een armtierig kruisje met enkel een nummer op. En toch, hier en daar probeert een schamel bloemstukje deze dodenakkers met een beetje menselijkheid op te smukken.



De wet op de landloperij werd dus in 1993 afgeschaft. Nu is Wortel en Merksplas kolonie een 600 ha groot beschermd landschap en de schoonheid die er te bewonderen valt hebben we te danken aan de meest verstotenen uit onze maatschappij. Zwervers, clochards, havelozen en bedelaars vonden daar een gedwongen toevlucht. Dit is alleszins een erebezoekje waard.
Nu zijn de kolonies in Wortel en Merksplas omgebouwd tot strafinrichtingen zoals in Merksplas het centrum voor uitgeprocedeerde illegalen bijvoorbeeld


En nu gaan we wat wandelen. Een voorgekauwd toertje op Route You werd een beetje aangepast om in een lus te kunnen lopen. Het werd bijna een lus van 30 km maar het was werkelijk de moeite. Ik heb door die aanpassing maar hooguit een 4-tal kilometertjes asfalt of klinkertjes gehad. Die ganse noordhoek daarboven in de Kempen is volop met wandelknooppunten bezaaid. Ik denk dat je makkelijk 150 km aan wandelwegen kunt bijeenpuzzelen met die knooppunten. Onderweg staan vele borden met interessante uitleg over het reilen en zeilen in de kolonies. Legenden zoals deze over de zwevende kruisjes en straffe verhalen over een pestkerkhof worden er ook helder uit de doeken gedaan. 

Mijne stapmaat en de Catsjou zijn maar pas vanaf volgende week terug operationeel. Daarom dat ik er nog maar eens op mijn eentje ben uitgetrokken deze keer. Vertrokken aan de kerk in Wortel en van daaruit een stukje in rechte lijn tot bijna in Merksplas. Zowat halverwege de grote baan ben ik dan de bossen ingeduikeld. Maar wat een prachtig gebied zeg. Lorken, iepen, sparrenbossen, plassen, meren, vennen en kilometerslange dreven. De volmaakte rust om je heen. Het was niet al te warm en over de zandgrond waaide een briesje met een aangenaam lauwwarm parfum afkomstig uit de dennebossen. Wat me opviel was dat er in het ganse gebied een overvloed aan rustbankjes en picknicktafels aanwezig waren. Afgekeken van de Hollanders daar juist over de grens, denk ik. Die gasten staan stukken verder op het vlak van recreatievoorzieningen voor de gewone burger dan den Belz.

In Merksplas heb ik dan rond de meest interessante punten getoerd. De strafkolonie, de gevangeniskapel, het landloperskerkhof een paar boerderijtjes. Gewoon prachtig en een goede gok in de keuze. De gevangeniskapel werd omgebouwd tot een feestzaal. Er waren mensen bezig met het interieur aan te kleden voor een feest ter ere van een 30 jarig ... ? Misschien wel de ene of andere bajesklant die er zijn 30ste jaar bak wilde vieren ? Iets voorbij het bootjesven, een woest heidegebied met een betoverend ven,  ben ik bijna nog tegen een ree opgebotst. Die beestjes zijn echter zo schuw dat je de tijd niet krijgt om er een fotootje van te trekken. Een wilde boskat deed me iets verder een bult verschieten. Vanuit een overhellende tak viel dat beest vlak voor mijn voeten op de grond. Briesen en blazen mijn richting uit vooraleer het vierklauws de heesters in vluchtte. Dat was efkes verschieten. Als zo een beest het in zijn koker krijgt je aan te vallen denk ik dat je er niet ongeschonden uitkomt.

30 kilometer stappen ging vanzelf vandaag. Helemaal niet moe, ik heb er geen verklaring voor. Ik zou er nog gemakkelijk 20 bij kunnen gedaan hebben. Tuurlijk, 't is allemaal plat en gene rugzak bij van rond de 20 kg. Het is nog voorgevallen dat ge zo ineens op uwen 2de adem komt. Andere keren wil het dan weeral helemaal niet vlotten en lig je konstant af te tellen naar de eindmeet. Ik kan me herinneren dat ik op mijn eerste etappes een serieuze dip kreeg na een goeie 15km en dan was het afzien tot km 20. Daarna ging het dan weer vlotter. Dat waren dan ook de eerste 10 dagen. Ik begin nu ook er terug op te letten om stretchoefeningen in te lassen. Zo om de 5 km even de benen en kuiten stretchen scheelt veel in de vermoeidheid achteraf. Dan moet ik nu nog terug beginnen te oefenen met de diepe ademhaling. Dit voor heuvelachtig terrein en steile klims de baas te blijven. Elke kilometer gedurende 50 meter de lucht tot in het toppeke van je tenen binnenhalen om zo het melkzuur in je spieren te evacueren. Voilà, alles onder controle en nu kunnen we rustig naar de start in september uitkijken.

Een supersjieke dag dus weeral vandaag. Ik heb het naar mijn zin gehad. Deze keer heb ik mezelf op een Ommeganck als afsluiter getrakteerd. Schol, ik had het verdiend. Zolang dat je maar goed staat met jezelf en je jezelf verwent, dan zorg je voor een goede meester wordt er beweerd. Toch waar ? Niet ? 
De weg naar huis verliep iets chaotischer. Een monsterfile op de ring rond Antwerpen. Eén lange rij aan geconcentreerde stress en opgehoopte frustratie. De doodgewoonste zaak nu als je op de automobiel als vervoermiddel bent aangewezen maar laat mij dan maar liever een uurtje wandelen in een prachtig bos hoor ! Je mag er daar gerust 2 uurtjes van maken. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Plaats een reactie als je wil.